Solunum sistemi

---

İnsan vücudunda meydana gelen her çeşit enerji besinlerin oksijenle reaksiyonu sayesinde gerçekleşir. Bunun içinde canlının oksijene ihtiyacı vardır. canlılığın devamlılığının sağlanması için oksijenin dışarıdan alınarak hücrelere iletilmesi, hücrelerden açığa çıkan karbondioksitin akciğerlerden solunum yollarıyla dışarı atılması gerekir. Bu işlevi yerine getiren sisteme solunum sistemi denir.

Oksijensizliğe en duyarlı organ, beyindir. Solunumu duran bir insanın 2 dakika içinde bilinci kaybolur ve 3-5 dakika içinde beyin ölümü gerçekleşir.

Solunum (respirasyon) oksijen ve karbondioksit elementleriyle soluk alıp (insparsyon), soluk verme (ekspirasyon) işlevlerinin yapılmasıdır. Vücut hücrelerine oksijenin soluk almayla iletilmesiyle hücrelerde metabolizma sonucu oluşan karbondioksitin dışarı verilmesine solunum denir.

Solunum fonksiyonu iç solunum(internal solunum) ve dış solunum (eksternal solunum) olarak iki bölümde incelenir.

• İç solunum; kan ve kan hücreleri arasındaki sıvıda gerçekleşen gaz değişimlerin denir.

• Dış solunum; dış ortamdan oksijenin alınması ve vücuttaki karbondioksitin dış ortama verilmesidir.

Solunum sistemini oluşturan organlar

• Burun (nasus-rhinos)

• Yutak (pharynx-farinks)

• Gırtlak (larynx-larinks)

• Soluk borusu (trachea-trakea)

• Bronşlar (bronchus)

• Akciğerler (pulmones)

Solunum sistemi üst solunum yolları ve alt solunum yolları olarak iki şekilde sınıflandırılarak incelenir.

Üst solunum yolları ;

• Burun

• Yutak

• Gırtlak

Alt solunum yolları ;

• Soluk borusu

• Bronşlar

• Akciğerler

Akciğerleri saran zara plevra denir.

Soluk alıp verme işlemine ventilasyon denir.

Solunum sisteminin fonksiyonları

• Oksijen temin eder

• Karbondioksiti vücuttan uzaklaştırı

• Kanın asit baz dengesini (pH) düzenler

• Konuşmak için gerekli sesleri üretir (gırtlak sayesinde)

• Mikroplara karşı vücudu savunur

Üst solunum yolları

Üst solunum yolları ; burun, Yutak ve gırtlaktan oluşmaktadır

• Burun

Üst solunum yollarının başlangıç organı burundur. Burun, koku organı ve solunum yolu görevi görür. Burun boşluğu, burundan geçen havayı ısıtır, temizler ve nemlendirir.

• Yutak

Yutak; solunum ve sindirim sisteminin ortak organıdır. Burundan geçen soluk havası yutaktan geçerek gırtlağa ulaşır. Dışarıdan alınan havanın alt solunum yollarına iletilmesini sağlar. Östaki borusu aracılığıyla orta kulağın havalanmasını sağlayarak işitmeye yardım eder. Vücut savunmasında rol oynar.

• Gırtlak

Gırtlak; solunum ve ses organıdır. Solunum yolunu açık tutar ve yutaktan gelen solunum havasını soluk borusuna iletir. Öksürük refleksiyle alt solunum yollarını koruyup temizler. Ses oluşumunu sağlar.

Alt solunum yolları

Alt solunum yolları; soluk borusu, Bronşlar ve havayı akciğere kadar ileten bölümlerden oluşur.

• Soluk borusu

Soluk borusu ; solunum yollarının gırtlaktan sonra gelen bölümüdür. Solunum havasının geçişini sağlar. Solunan havayı nemlendirir ve içinde bulunan yabancı maddeleri tutar.

• Bronşlar

Bronşlar hava iletim yoludur. solunan havayı soluk borusudan akciğere taşırlar. Bronşlar kademeli şekilde gittikçe inceleme dallara ayrılarak tüm akciğere dağılırlar. Bu yapıya bronş ağacı denir. Dallandıkça incelerek bronşiyollere dönüşürler en son olarak küçülerek hava keseciği olan alveol olarak şekil alırlar.

Solunum yollarında yabancı madde oldugu zaman bu madde yutaktan bronşiyollere kadar uzanan silya denilen aşağı yukarı hareket kıla benzeyen cisimle solunum yollarından atılır.

Akciğerlerin görevleri

• • Dışarıdaki havayı alıp (soluk alma), hava içindeki oksijenin alveollerin etrafındaki kılcal kan damarlarına geçmesini sağlamak. • Organlardan kirli kanla gelen karbondioksidi alveollere alıp dışarı atılmasını (soluk verme) sağlamaktır.

• kan akciğerlerde soğuduğundan dolayı vücut sıcaklığının ayarlanmasına yardımcı olmaktadır.